Ośrodek Pomocy Społecznej w Wilczycach

Definicje i formy przemocy w rodzinie

W ujęciu słownikowym przemoc to: „siła przeważająca czyjąś siłę, fizyczna przewaga wykorzystywana do czynów bezprawnych dokonywanych na kimś; narzucona bezprawnie władza, panowanie; czyny bezprawne dokonywane z użyciem fizycznego przymusu; gwałt”.

Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” definiuje przemoc jako: „intencjonalne działanie lub zaniechanie działania jednej osoby wobec drugiej, które wykorzystując przewagę sił narusza prawa i dobra osobiste jednostki, powodując cierpienia i szkody”.

Jest to szerokie ujęcie przemocy w rodzinie, które zawiera kryteria zasygnalizowane we wcześniej przedstawionych definicjach oraz zwraca uwagę na następujące cztery elementy składowe przemocy:

    -intencjonalne działanie lub zaniechanie działania (wynika z działania człowieka, które nie jest przypadkowe),

    -przewaga sił-jedna osoba ma wyraźną przewagę nad drugą,

   - działanie lub zaniechanie jednej osoby narusza prawa i dobra osobiste drugiej osoby (dobra materialne, osobiste – poczucie bezpieczeństwa, zaufanie),

    -w wyniku tych działań osoba, wobec której stosowana jest przemoc doznaje cierpienia i szkód (fizycznych, psychicznych).

Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz, U. z 2005r. Nr 180, poz. 1493) ujmuje przemoc w rodzinie jako „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa bądź dobra osobiste osób w rodzinie, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne”.

W Polsce przemoc jest przestępstwem ściganym z urzędu. Każdy, kto dowiedział się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma obowiązek zawiadomić o tym Policję lub prokuratora(art.12 u.2 ustawy). Trzeba pamiętać, że przestępstwo znęcania się należy do przestępstw ściganych z urzędu nawet, jeśli pokrzywdzonymi są osoby najbliższe sprawcy. Dlatego Policja i prokurator mają zawsze obowiązek ścigania takich przestępstw (por. art. 10 § 1 k.p.k.).

Formy przemocy w rodzinie

W wyniku doświadczania aktów przemocy osoby nią pokrzywdzone doznają dużego lęku, cierpienia, poczucia bezradności, przygnębienia. Przez długi okres doznawania urazów i podlegania rozciągniętego w czasie stresu, mogą wypracować specyficzne strategie radzenia sobie z przemocą.

 Według Mellibrudy krzywdzone kobiety podejmują następujące strategie powstrzymywania przemocy w rodzinie:

· rozmawianie, kobiety opowiadają o swoich uczuciach, próbują wzbudzić w sprawcach poczucie winy. Sprawcy często usprawiedliwiają się, przepraszają i zgłaszają gotowość do zaprzestania bicia, bywa jednak i tak, że prowadzi to do ataków złości ze strony agresora – w ten sposób kobiet uczy się milczeć;

·  uzyskiwanie obietnic, kobieta odwołuje się do moralności i do tego, co pomyślą sobie o jej rodzinie inni (sąsiedzi, dzieci). Sprawcy szczególnie na początku spontanicznie obiecują, że definitywnie zmienią swoje postępowanie;

·  straszenie, kobiety często straszą sprawców powiadomieniem policji, rozwodem, wyprowadzką, etc. Faktycznie jednak nie podejmują działań, które zapowiadały, co daje poczucie bezkarności sprawcy i jałowości słów ofiary;

· ukrywanie się, kobiety często uciekają z domu, zamykają się w łazience, piwnicy, szafie. Ma to sens, jeśli takie działania naprawdę oddzielą ofiarę od sprawcy. Najczęściej jednak takie działanie stanowi jedynie odroczenie aktów przemocy i doprowadza sprawcę do jeszcze większego gniewu;

· pasywna obrona, kobieta osłania się przed uderzeniami sprawcy rękami, nogami, poduszką czy innymi sprzętami domowymi. Do tej kategorii zaliczyć należy również płacz osoby krzywdzonej. Pasywna obrona często zwiększa agresywność sprawcy;

·  unikanie, kobiety starają się schodzić z oczu partnerowi, często wychodzą przed przyjściem męża, odmawiają dyskusji, gdy sprawca je zaczepia;

·  walka obronna, to oddawanie razów przez kobietę – ofiarę. Często zdarza się, że kobiety drapią, gryzą, odpychają, rzucają przedmiotami. Przynosi to efekt jedynie wówczas, jeśli sprawca widzi, iż kobieta jest dostatecznie zdesperowana i zdecydowana na wszystko. Zdarza się to jednak bardzo rzadko. W większości przypadków zachowanie takie powoduje nasilenie przemocy;

·  strategie poniżające, polegają one na całkowitym podporządkowaniu i poniżaniu się przed sprawcą. Przemoc wtedy nie jest konieczna sprawcy do podtrzymywania swojej władzy i autorytetu[2].

GM